Αισθάνεστε άγχος σε ένα κίτρινο δωμάτιο; Το μπλε χρώμα σας κάνει να αισθάνεστε ήρεμοι και χαλαροί; Οι καλλιτέχνες και οι διακοσμητές εσωτερικών χώρων πιστεύουν ότι το χρώμα μπορεί να επηρεάσει δραματικά τις διαθέσεις και τα συναισθήματα. Το χρώμα είναι ένα ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σηματοδοτήσει δράση, να επηρεάσει τη διάθεση και ακόμη και να επηρεάσει τις φυσιολογικές αντιδράσεις. Ορισμένα χρώματα έχουν συσχετιστεί ακόμα και με αυξημένη αρτηριακή πίεση και αυξημένο μεταβολισμό. Τι είναι λοιπόν η ψυχολογία των χρωμάτων;
Το 1666, ο Άγγλος επιστήμονας Sir Isaac Newton ανακάλυψε ότι όταν το καθαρό λευκό φως περνά μέσα από ένα πρίσμα, χωρίζεται σε όλα τα ορατά χρώματα. Ο Newton βρήκε επίσης ότι κάθε χρώμα αποτελείται από ένα μόνο μήκος κύματος και δεν μπορεί να διαχωριστεί περαιτέρω σε άλλα χρώματα. Περαιτέρω πειράματα κατέδειξαν ότι το φως θα μπορούσε να συνδυαστεί για να σχηματίσουν άλλα χρώματα. Για παράδειγμα, το κόκκινο φως που αναμιγνύεται με κίτρινο φως δημιουργεί πορτοκαλί χρώμα. Ορισμένα χρώματα, όπως το πράσινο και το ματζέντα, ακυρώνονται ο ένας τον άλλον όταν αναμειγνύονται και οδηγούν σε λευκό φως. Εάν έχετε ζωγραφίσει ποτέ, τότε πιθανότατα έχετε παρατηρήσει πως ορισμένα χρώματα μπορούν να αναμιχθούν για να δημιουργήσουν άλλα χρώματα.
“Λαμβάνοντας υπόψη την επικράτηση του χρώματος, θα περίμενε κανείς ότι η ψυχολογία χρώματος θα είναι μια καλά ανεπτυγμένη περιοχή”, ανέφεραν οι ερευνητές Andrew Elliot και Markus Maier. Στην πράξη όμως, λίγη πρόοδος έχει συντελεστεί σχετικά με την επιρροή του χρώματος στην ψυχολογική λειτουργία του ατόμου. Παρά τη γενική έλλειψη έρευνας στον τομέα αυτό, η έννοια της ψυχολογίας χρώματος έχει γίνει ένα καυτό θέμα στο μάρκετινγκ, την τέχνη, το σχεδιασμό και σε άλλους τομείς. Ερευνητές και οι ειδικοί έχουν κάνει μερικές σημαντικές ανακαλύψεις και παρατηρήσεις σχετικά με την ψυχολογία του χρώματος και την επίδραση που έχει στις διαθέσεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές. Τα αισθήματά σας για το χρώμα είναι συχνά βαθιά προσωπικά και έχουν ρίζες στην δική σας εμπειρία ή πολιτισμό. Για παράδειγμα, ενώ το λευκό χρώμα χρησιμοποιείται σε πολλές δυτικές χώρες για να αντιπροσωπεύει την καθαρότητα και την αθωότητα, θεωρείται ως σύμβολο πένθους σε πολλές ανατολικές χώρες.
Οι Ψυχολογικές Επιδράσεις του Χρώματος
Γιατί το χρώμα είναι τόσο ισχυρή δύναμη στη ζωή μας; Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στο σώμα και στο μυαλό μας;
Ενώ οι αντιλήψεις για το χρώμα είναι κάπως υποκειμενικές, υπάρχουν κάποιες χρωματικές επιδράσεις που έχουν καθολική σημασία. Τα χρώματα στην κόκκινη περιοχή του φάσματος χρώματος είναι γνωστά ως ζεστά χρώματα και περιλαμβάνουν το κόκκινο, το πορτοκαλί και το κίτρινο. Αυτά τα ζεστά χρώματα προκαλούν συναισθήματα που κυμαίνονται από αισθήματα ζεστασιάς και άνεσης σε συναισθήματα θυμού και εχθρότητας. Τα χρώματα στη μπλε πλευρά του φάσματος είναι γνωστά ως δροσερά χρώματα και περιλαμβάνουν μπλε, μοβ και πράσινο. Αυτά τα χρώματα συχνά περιγράφονται ως ήρεμα, αλλά μπορούν επίσης να φωνάξουν τα συναισθήματα θλίψης ή αδιαφορίας. Πώς απαντούν οι άνθρωποι σε διαφορετικά χρώματα; Επιλέξτε ένα χρώμα παρακάτω για να μάθετε περισσότερα σχετικά με τα πιθανά αποτελέσματα και να βρείτε αντιδράσεις από άλλους αναγνώστες:
· Μαύρο
· Λευκό
· Το κόκκινο
· Μπλε
· Πράσινο
· Κίτρινο
· Μωβ
· Καφέ
· Πορτοκαλί
· Ροζ
Ψυχολογία χρώματος ως θεραπεία
Αρκετοί αρχαίοι πολιτισμοί, συμπεριλαμβανομένων των Αιγυπτίων και των Κινέζων, άσκησαν χρωματοθεραπεία για να θεραπεύσουν. Η χρωμοθεραπεία αναφέρεται μερικές φορές ως θεραπεία φωτός ή χρωματολογία και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σήμερα ως ολιστική ή εναλλακτική θεραπεία. Σε αυτή τη θεραπεία:
• Το κόκκινο χρησιμοποιήθηκε για να τονώσει το σώμα και το μυαλό και να αυξήσει την κυκλοφορία.
• Το κίτρινο θεωρήθηκε ότι διεγείρει τα νεύρα και καθαρίζει το σώμα.
• Το πορτοκαλί χρησιμοποιήθηκε για να θεραπεύσει τους πνεύμονες και να αυξήσει τα επίπεδα ενέργειας.
• Το μπλε πιστεύεται ότι καταπραΰνει τις ασθένειες και θεραπεύει τον πόνο.
• Οι αποχρώσεις Indigo πιστεύεται ότι ανακουφίζουν τα προβλήματα του δέρματος.
Σύγχρονη έρευνα για την Ψυχολογία των Χρωμάτων
Οι περισσότεροι ψυχολόγοι βλέπουν τη θεραπεία χρωμάτων με σκεπτικισμό και επισημαίνουν ότι οι υποτιθέμενες επιδράσεις του χρώματος είναι συχνά υπερβολικά υπερβολικές. Τα χρώματα έχουν επίσης διαφορετικές έννοιες σε διαφορετικούς πολιτισμούς.
Η έρευνα έχει αποδείξει σε πολλές περιπτώσεις ότι οι αλλαγές της διάθεσης του χρώματος μπορεί να είναι μόνο προσωρινές. Ένα μπλε δωμάτιο μπορεί αρχικά να προκαλέσει συναισθήματα ηρεμίας, αλλά το αποτέλεσμα εξαφανίζεται μετά από σύντομο χρονικό διάστημα.
Ωστόσο, η κάτωθι έρευνα έχει διαπιστώσει ότι το χρώμα μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους με ποικίλους εκπληκτικούς τρόπους:
Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα χρωματισμένα χάπια placebo με ζεστά χρώματα, είναι πιο αποτελεσματικά από τα χάπια placebo χρωματισμένα με δροσερά χρώματα. Επίσης η εγκατάσταση φωτεινών σηματοδοτών μπλε χρώματος μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη εγκληματικότητα. Πρόσφατα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το κόκκινο χρώμα προκαλεί την αντίδραση των ανθρώπων με μεγαλύτερη ταχύτητα και δύναμη, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο κατά τη διάρκεια των αθλητικών δραστηριοτήτων. Μια μελέτη που εξέτασε τα ιστορικά στοιχεία έδειξε ότι οι αθλητικές ομάδες ντυμένες κυρίως με μαύρες στολές είναι πιο πιθανό να λάβουν περισσότερες ποινές σε έναν αγώνα., δείγμα ότι το χρώμα μπορεί να επηρεάσει την απόδοση. Ορισμένα χρώματα μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση των μαθητών. Σε κανένα δεν αρέσει να βλέπει ένα βαθμολογημένο τεστ που να καλύπτεται με κόκκινο μελάνι, ενώ επίσης η εμφάνιση του κόκκινου χρώματος πριν από τις εξετάσεις επηρέασε την απόδοση των εξεταζομένων. Ενώ το κόκκινο χρώμα περιγράφεται συχνά ως απειλητικό, διεγερτικό ή συναρπαστικό, πολλές προηγούμενες μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις του κόκκινου χρώματος είναι σε μεγάλο βαθμό ασαφείς.
Χρώμα και Αγορές Καταναλωτών
Η ψυχολογία των χρωμάτων υποδεικνύει ότι διάφορες αποχρώσεις μπορούν να έχουν ένα ευρύ φάσμα επιδράσεων, από την ενίσχυση της διάθεσης μας, έως την πρόκληση άγχους. Αλλά θα μπορούσε το χρώμα των προϊόντων που αγοράσατε να πει κάτι για την προσωπικότητά σας; Για παράδειγμα, το χρώμα του αυτοκινήτου που αγοράζετε με κάποιο τρόπο σχετίζεται με κάποια υποκείμενα προσωπικά χαρακτηριστικά ή ιδιορρυθμίες; Οι χρωματικές προτιμήσεις σας σην αγορά αντικειμένων θα μπορούσε να μας πει κάτι για τον τύπο εικόνας που μπορεί να προσπαθείτε να προβάλλετε. Οι προτιμήσεις χρωμάτων, από τα ρούχα που φοράτε στο αυτοκίνητο που οδηγείτε, μπορούν μερικές φορές να κάνουν μια δήλωση για το πώς θέλουμε να μας αντιληφθούν άλλοι άνθρωποι. Άλλοι παράγοντες όπως η ηλικία και το φύλο μπορούν επίσης να επηρεάσουν τις επιλογές χρωμάτων που κάνουμε.
• Λευκό: Όπως πολλοί αναφέρουν, με το λευκό χρώμα αισθάνονται φρέσκοι και καθαροί. Αυτό το χρώμα χρησιμοποιείται συχνά για να προκαλέσει μια αίσθηση νεανική και μοντέρνα.
• Μαύρο: Το μαύρο είναι ένα “ισχυρό” χρώμα, γι’αυτό είναι το πιο δημοφιλές στα πολυτελή οχήματα. Οι άνθρωποι συχνά περιγράφουν το χρώμα ως σέξι, ισχυρό, μυστηριώδες, αλλά και δυσοίωνο.
• Ασημί: Είναι το τρίτο πιο δημοφιλές χρώμα για τα οχήματα και συνδέεται με την αίσθηση της καινοτομίας και της νεωτερικότητας. Τα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας είναι συχνά ασήμι, οπότε το χρώμα συχνά συνδέεται με νέα, σύγχρονα και αιχμηρά αντικείμενα.
• Κόκκινο: Είναι ένα τολμηρό χρώμα και όποιος το οποίο προτιμάει σαν χρώμα του αυτοκινήτου του, ίσως σημαίνει ότι θέλει να προβάλλει μια εικόνα της εξουσίας, της δράσης και της εμπιστοσύνης.
• Μπλε: Το χρώμα της σταθερότητας και της ασφάλειας. Η οδήγηση ενός μπλε αυτοκινήτου μπορεί να υποδηλώνει ότι είστε αξιόπιστοι και αξιόπιστοι.
• Κίτρινο: Η οδήγηση ενός κίτρινου οχήματος μπορεί να σημαίνει ότι είστε ευτυχισμένος άνθρωπος γενικά και ίσως λίγο πιο πρόθυμος από ό, τι ο μέσος άνθρωπος για να αναλάβετε κινδύνους.
• Γκρι: Οι άνθρωποι που οδηγούν τα γκρίζα αυτοκίνητα δεν θέλουν να ξεχωρίζουν και προτιμούν κάτι λίγο πιο λεπτό.
Φυσικά, οι επιλογές χρωμάτων που κάνουμε συχνά επηρεάζονται από παράγοντες όπως πχ. η τιμή. Οι προτιμήσεις χρώματος μπορούν επίσης να αλλάξουν με το χρόνο. Ένα πρόσωπο μπορεί να προτιμά τα φωτεινότεραχρώματα όταν είναι νεότερος, αλλά ανακαλύπτουν τον εαυτό τους να πηγαίνει σε πιο παραδοσιακά χρώματα καθώς μεγαλώνουν. Η προσωπικότητα του αγοραστή μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επιλογή χρώματος, αλλά οι αγοραστές συχνά επηρεάζονται σημαντικά από παράγοντες όπως η τιμή καθώς και η διαθεσιμότητα.
Απαιτείται επιπλέον έρευνα
Το ενδιαφέρον για το θέμα της ψυχολογίας του χρώματος αυξάνεται, αλλά παραμένουν ορισμένα αναπάντητα ερωτήματα. Πώς αναπτύσσονται οι σχέσεις χρώματος; Πόσο ισχυρή είναι η επίδραση αυτών των ενώσεων στην πραγματική συμπεριφορά; Μπορεί το χρώμα να χρησιμοποιηθεί για την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων ή της ασφάλειας στο χώρο εργασίας; Ποια χρώματα έχουν αντίκτυπο στη συμπεριφορά των καταναλωτών; Ορισμένοι τύποι προσωπικότητας προτιμούν ορισμένα χρώματα; Καθώς οι ερευνητές συνεχίζουν να διερευνούν τέτοιες ερωτήσεις, σύντομα μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για τις επιπτώσεις που έχει το χρώμα στην ανθρώπινη ψυχολογία.
Το χρώμα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μεταφορά πληροφοριών, δημιουργώντας ορισμένες διαθέσεις, ακόμα και επηρεάζοντας τις αποφάσεις που κάνουν οι άνθρωποι. Οι προτιμήσεις χρωμάτων ασκούν επίσης επιρροή στα αντικείμενα που επιλέγουν να αγοράσουν, τα ρούχα που φορούν και τον τρόπο που κοσμούν το περιβάλλον τους. Οι άνθρωποι επιλέγουν συχνά αντικείμενα σε χρώματα που προκαλούν ορισμένες διαθέσεις ή συναισθήματα, όπως η επιλογή ενός χρώματος αυτοκινήτου που φαίνεται σπορ, φουτουριστικό, κομψό ή αξιόπιστο. Τα χρώματα των δωματίων μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να προκαλέσουν συγκεκριμένες διαθέσεις, όπως η ζωγραφική ενός υπνοδωματίου μαλακό πράσινο για να δημιουργήσει μια γαλήνια διάθεση. Οι εμπειρογνώμονες έχουν διαπιστώσει ότι ενώ το χρώμα μπορεί να επηρεάσει το πώς νιώθουμε και ενεργούμε, αυτές οι επιδράσεις υπόκεινται σε προσωπικούς, πολιτιστικούς και περιστασιακούς παράγοντες. Απαιτείται περισσότερη επιστημονική έρευνα για την καλύτερη κατανόηση της ψυχολογίας των χρωμάτων.
Για το Web Music Radio,
Πάνος Ζούνης
